स्थानीय सरकारको योजना तर्जुमा प्रक्रिया अनुसार यतिबेला नगरपालिका र गाउँपालिकाहरु आगामी बर्ष सञ्चालन हुने सामाजिक विकास तथा पुर्वाधार निर्माणका योजना छनोट गर्ने र गाउँ सभामा पेश गर्नका लागि नीति तथा कार्यक्रम र बजेट तयार गर्ने कार्यमा व्यवस्त हुनु पर्नेमा कोरोना संक्रमणका कारण दोलखाका कतिपय स्थानीय सरकारले भने योनजा छनोट प्रक्रिया सुरु गर्न समेत सकेका छैनन् । जसका कारण समयसिमा भित्र नीति तथा कार्यक्रम पास गरी बजेट ल्याउन स्थानीय सरकारहरुलाई कठिनाई पर्ने देखिएको छ ।
पहिले १४ चरण पार गरेपछि सम्पन्न हुने योजना तर्जुमा प्रक्रिया नयाँ व्यवस्था अनुसार सात चरणमा सम्पन्न हुन्छ । जस मध्यको पहिलो चरण हो बजेटको पुर्व तयारी । यसमा स्थानीय तहले आफ्नो क्षेत्र भित्रको राजश्व प्रक्षेपण गरे बमोजिम आय र व्ययको प्रक्षेपण गरी तथ्यांक सहितको विवरण स्थानीय तहले हरेक बर्षको माघ १५ गते भित्र तयार पारी सक्नु पर्छ । यसै गरी स्थानीय तहमा संघ र प्रदेशबाट प्राप्त हुने बजेटको अनुमानित सिमा चैत्र मसान्त भित्र प्राप्त गरी सके बमोजिम गाउँ वा नगरपालिकाले आफ्नो क्षेत्र भित्र सञ्चालन हुने कार्यक्रमको विषयगत क्षेत्र छुट्याउनु पर्छ ।
पहिले १४ चरण पार गरेपछि सम्पन्न हुने योजना तर्जुमा प्रक्रिया नयाँ व्यवस्था अनुसार सात चरणमा सम्पन्न हुन्छ । जस मध्यको पहिलो चरण हो बजेटको पुर्व तयारी । यसमा स्थानीय तहले आफ्नो क्षेत्र भित्रको राजश्व प्रक्षेपण गरे बमोजिम आय र व्ययको प्रक्षेपण गरी तथ्यांक सहितको विवरण स्थानीय तहले हरेक बर्षको माघ १५ गते भित्र तयार पारी सक्नु पर्छ । यसै गरी स्थानीय तहमा संघ र प्रदेशबाट प्राप्त हुने बजेटको अनुमानित सिमा चैत्र मसान्त भित्र प्राप्त गरी सके बमोजिम गाउँ वा नगरपालिकाले आफ्नो क्षेत्र भित्र सञ्चालन हुने कार्यक्रमको विषयगत क्षेत्र छुट्याउनु पर्छ ।
त्यसपछि गाउँ तथा नगरपालिकाले स्रोत अनुमान तथा बजेट सीमा निर्धारण गर्ने कार्य सम्पन्न गरी आफ्नो क्षेत्र भित्र वडा सदस्यहरु परिचालन गरी वस्ती तह बाट योजना छनौट गर्ने कार्य बैशाख मसान्त भित्र सम्पन्न गर्नु पर्दछ । यसरी वडा स्तरबाट आयोजना छनौंट गर्दा आयोजना छनौटका लागि वडा स्तरमा जाने कार्यपालिका सदस्य वा वडा सदस्यले टोल वस्तीका सबै समुदायको प्रतिनिधित्व गर्ने गरी समावेसी सहभागितामुलक किसिमले आयोजनाको छनोट गर्नु पर्दछ ।
जिल्लाका ७ वटा गाउँपालिका सहित २ वटा नगरपालिका मध्ये अधिकांश स्थानीय तहले कोरोना भाइरसको कारण देखाउँदै आगामी वर्षका लागी योजना तर्जुमा प्रक्रिया सुरु गर्न सकेका छैनन् । टोल वस्ती स्तरबाट आयोजना छनोट गर्ने कार्य बैशाख मसान्त भित्र सम्पन्न गर्नु पर्ने समय सिमा सकिएको छ । टोल वस्तीबाट प्राप्त भएका आयोजनाहरुलाई वडा तहमा योजना छनौट तथा प्राथामिकीकरण गर्ने कार्य वडा समितिले गर्नु पर्दछ । जुन वडाका लागि प्राप्त भएको बजेटको सिमा भित्र रही कार्यन्वयन हुन सक्ने योजना छनौट हुन्छ भने कार्यन्वयन हुन नसक्ने योजनाहरु गाउँ तथा नगर स्तरिय आयोजनाको रुपमा वडा समितिले गाउँ तथा नगरपालिकामा सुची बनाई पठाउँनु पर्दछ । वडा तहमा योजना छनोट तथा प्राथामिकीकरणको कार्य जेठ १५ गने भित्र सम्पन्न गरि सक्नु पर्ने समय सिमा तोकिएको छ ।
तर जेठ १५ विति सक्न लागे पनि जिल्लाका ९ स्थानीय तह मध्ये ७ वटा स्थानीय तहले आगामी वर्षका लागी योजना तर्जुमाको कुनै पनि प्रक्रिया सुरु गरेका छैनन् । आफ्नो स्थानीय तहमा कोरोना भाइरसका संक्रमित बढिरहेको भन्दै जिल्लाको जिरी नगरपालिका सहित कालिन्चोक, विगु, गौरिशंकर, वैत्यश्वर, मेलुङ र तामाकोशी गाउँपालिकाले योजना तर्जुमाको कुनै पनि प्रक्रिया सुरु गरेको छैनन् ।
समय सिमाका हिसाबले जेठ १५ पछि वडा समितिबाट सिफारिस भई आएका योजनाहरुलाई गाउँ तथा नगरपालिका स्तरको बजेट तथा कार्यक्रम तर्जुमा समितिले बजेट तथा कार्यक्रमको प्राथामिकीकरण गर्ने कार्यको सुरु गर्नु पर्दछ । प्राप्त योजनाहरुलाई विषयगत रुपमा समेत छलफल गराई प्राथामिकीकरण गर्नु पर्छ साथै समिलिते बजेट तथा कार्यक्रमको प्रस्तावलाई विषय र क्षेत्रगत रुपमा छलफल गरी अन्तिम प्रस्ताव तयार गरी गाउँ तथा नगर कार्यपालिकामा पेश गर्नु पर्दछ । उक्त समितले आफ्नो स्थानीय तहको आन्तरिक आम्दानी देखी संघ र केन्द्रबाट प्राप्त हुने बजेटको अधिनमा रही आयोजनाहरुको प्राथामिकीकरण गर्नु पर्दछ ।
कोरोना महामारी फैलिनुपुर्व मेलुङ गाउँपालिकाले वस्ती स्तरको योजना छनोटका लागी टोली गठन गरको भए पनि गाउँ गाउँ पुग्न नपाउँदै कोरोना संक्रमित बढेपछि हाल सबै प्रक्रिया बन्द रहेको गाउँपालिकाका प्रवक्ता हिरा थोकरले जानकारी दिनु भयो । उता जिल्लाको वैत्यश्वर गाउँपालिकाले निषेधाज्ञा सुरु हुनु अगावै विज्ञको सहयोगमा गाउँपालिकाको अल्पकालिन, मध्यकालिन र दिर्घकालिन योजना तयार गरेपनि गाउँ सभामा प्रस्तुत गर्ने गरि वस्ती स्तरको योजना छनौट कार्य भने सुरु नभएको गाउँपालिकाका उपाध्यक्ष रविचन्द्र आचार्यले जानकारी दिनु भयो । उहाँले आफ्नो वडा वस्तीका योजना छनौट गर्ने गरि वडा अध्यक्षहरुलाई परिचालित हुन भनिएको बताउनु भयो । हाल सम्म योजना तर्जुमाको कुनै पनि प्रक्रिया सुरु नगरेका स्थानीय तहहरुले भने जेठ १५ गते पश्चात प्रक्रिया सुरु गर्ने जनाएका छन् ।
समय सिमाका हिसाबले जेठ १५ पछि वडा समितिबाट सिफारिस भई आएका योजनाहरुलाई गाउँ तथा नगरपालिका स्तरको बजेट तथा कार्यक्रम तर्जुमा समितिले बजेट तथा कार्यक्रमको प्राथामिकीकरण गर्ने कार्यको सुरु गर्नु पर्दछ । प्राप्त योजनाहरुलाई विषयगत रुपमा समेत छलफल गराई प्राथामिकीकरण गर्नु पर्छ साथै समिलिते बजेट तथा कार्यक्रमको प्रस्तावलाई विषय र क्षेत्रगत रुपमा छलफल गरी अन्तिम प्रस्ताव तयार गरी गाउँ तथा नगर कार्यपालिकामा पेश गर्नु पर्दछ । उक्त समितले आफ्नो स्थानीय तहको आन्तरिक आम्दानी देखी संघ र केन्द्रबाट प्राप्त हुने बजेटको अधिनमा रही आयोजनाहरुको प्राथामिकीकरण गर्नु पर्दछ ।
जिल्लाको भीमेश्वर नगरपालिकाले पुर्व योजना तर्जुमा गोष्ठी र राजस्व परामर्श समितिको बैठक बसेको जनाएको छ । टोल स्तरको योजना तर्जुमा लगायतका कार्य निषेधाज्ञा सकिने बित्तिकै सुरु गरि सम्पुर्ण प्रक्रिया अपनाएर निर्धारित समयमा नै निति कार्यक्रम र बजेट सार्वजनिक गर्ने भीमेश्वर नगरपालिकाका प्रमुख प्रशासकिय अधिकृत मान बहादुर खड्काले जानकारी दिनु भयो । त्यसैगरि शैलुङ गाउँपालिकामा राजस्व परामर्श समितिको बैठक, बजेट निर्धारण समितिको बैठक र बजेट तर्जुमा समितिको बैठक सम्पन्न भएको जनाएको छ । गाउँपालिकामा वस्ती स्तरमा भेला नगरी वडा अध्यक्ष टोलटोलमा गई जनताका आवश्यकता अनुसार कार्यक्रम छनौट गर्ने तयारी भइरहेको शैलुङ गाउँपाकिलाका अध्यक्ष भरत दुलालले जानकारी दिनु भयो ।
जिल्लाका ९ वटै स्थानीय तहले आगामी वर्षको निति कार्यक्रम र बजेट स्वास्थ्यलाई प्राथमीकतामा राखेर सार्वजनिक गर्ने जनाएका छन् । त्यसका साथै निषेधाज्ञाका समयमा गाउँ आएका सर्वसाधारणलाई रोजगारी दिने किसीमका कार्यक्रम तय गर्ने जनप्रतिनिधिहरुको भनाई छ । यता जिल्ला समन्वय समिति दोलखाका प्रमुख डबल पाण्डेले जिल्लाका स्थानीय तहलाई स्वास्थ्यलाई प्राथमिकता दिई बजेट बनाउन र प्रविधिको प्रयोग गर्दै समयमा नै बजेट र निति कार्यक्रम प्रस्तुत गर्न समन्वय गर्ने काम भइरहेको बताउनु भयो ।
गाउँ तथा नगरपालिकाको बजेट तथा कार्यक्रम तर्जुमा गर्ने कार्य असार ५ गते भित्र सम्पन्न गरी असार १० गते भित्र यसरी तयार पारिएको बजेट तथा कार्यक्रम गाउँ वा नगर कार्यपालिकाबाट स्विकृत हुनु पर्दछ । त्यस पश्चात गाउँ तथा नगरपालिकाले गाउँ वा नगर सभाको आयोजना गरी असार १० भित्र नै बजेट तथा कार्यक्रम सभामा पेश गर्नु पर्दछ ।
गाउँ तथा नगरपालिकाको बजेट तथा कार्यक्रम तर्जुमा गर्ने कार्य असार ५ गते भित्र सम्पन्न गरी असार १० गते भित्र यसरी तयार पारिएको बजेट तथा कार्यक्रम गाउँ वा नगर कार्यपालिकाबाट स्विकृत हुनु पर्दछ । त्यस पश्चात गाउँ तथा नगरपालिकाले गाउँ वा नगर सभाको आयोजना गरी असार १० भित्र नै बजेट तथा कार्यक्रम सभामा पेश गर्नु पर्दछ । गाउँ तथा नगर सभाका सदस्यहरुले पेश भएको बजेट तथा कार्यक्रम अध्ययन गरी त्यसमा दफावार छलफल गरी असार मसान्त भित्र बजेट तथा कार्यक्रम स्विकृत गरे पश्चात उक्त स्विकृत बजेट तथा कार्यक्रम कार्यन्यनमा जाने कानुनी व्यवस्था रहेको छ ।
-1743416799.jpeg)
